Şavak Tulum Peyniri: Yayladan Sofranıza Ulaşan Miras (Çeloğlu Rehberi)
Şavak Tulum Peyniri: Yayladan Sofranıza Ulaşan Miras (Çeloğlu Rehberi)
Doğu Anadolu’nun zengin peynir kültürünün simgelerinden Şavak tulum peyniri, yüksek rakımlı yaylalarda otlayan koyun ve keçilerin sütünden üretilen, özgün aromasıyla tanınan bir lezzettir. Adını, bölgedeki köklü göçer topluluk olan Şavaklardan alan bu peynir, yüzyıllardır geleneksel yöntemlerle üretilir ve olgunlaştırılır. Kuru yapısı, uzun dayanımı ve derin lezzetiyle sofraların vazgeçilmezidir. Tarım ve Orman Bakanlığı+1
Şavak Tulum Peynirini Diğerlerinden Ayıran Nedir?
Köken ve kültür: Doğu Anadolu’da (özellikle Erzincan ve çevresi) yaygın olan “tulum” peyniri geleneği içinde “Şavak” adı, üretimde rol alan topluluğa ve onların göçer-yaylacılık kültürüne atıf yapar. Bu kültür, süt kalitesinden olgunlaştırma tekniklerine kadar tüm sürece karakter katar. Tarım ve Orman Bakanlığı
Süt bileşimi: Klasik yaklaşım, koyun sütünü esas alır; kimi üreticiler bölgenin koşullarına göre keçi sütünü de farklı oranlarda harmanlar. Bu, peynirin aromatik yoğunluğunu ve hafif “fındıksı” bitişini güçlendirir. Diatek Mobil
Kuru tip ve yoğun aroma: Ege’de daha çok salamura tulum görülürken, Şavak geleneğinde kuru tip tulum tercih edilir; bu da daha konsantre tat, iri kristalimsi doku ve doygun bir peynir deneyimi sunar. Diatek Mobil
Geleneksel Üretim ve Olgunlaştırma
Şavak tulum peynirinde süreç, taze sütün mayalanması, pıhtının parçalanıp baskılanması ve tulum içine doldurulmasıyla ilerler. Tarihsel olarak tulum, keçi/koyun derisinden hazırlanırken, günümüzde gıda güvenliği standartlarına uygun malzemeler de kullanılmaktadır. Olgunlaştırma süresi birkaç aydan daha uzun dönemlere uzayabilir; bu süre zarfında peynir nemini kontrollü biçimde kaybeder, karakteristik lezzetini derinleştirir. Şekakan | Şavaklar+1
Coğrafi İşaret ve Kalite Güvencesi
Şavak tulumu, bölgesel bir üretim kültürünün parçasıdır ve bu kültürün merkezlerinden Erzincan tulum peyniri, Türkiye’de coğrafi işaret ile korunur; 2001’den beri menşe adı olarak tescillidir. Ayrıca Mayıs 2025’te Avrupa Birliği coğrafi işaret kaydı alarak uluslararası düzeyde de koruma kapsamına girmiştir. Bu tesciller; kaynak, yöntem ve kalite kriterlerinin belirlenmesini ve korunmasını sağlar. Şavak geleneği de bu tescilli ekosistemin önemli taşıyıcılarından biridir. Coğrafi İşaret Platformu+1
Tat Profili: Hangi Damaklar İçin?
Burun ve damak: Tereyağımsı ve yoğun süt aroması; hafif yayla otları çağrışımı; dengeli, kalıcı bir tuzluluk.
Doku: Sıkı-kırılgan, kuru tipte kristalimsi his veren bir yapı.
Eşleşmeler:
Hamur işlerinde: Bazlama, tandır ekmeği, gevrek yufka.
Kahvaltıda: Domates, biber, bal—özellikle çiçek balıyla kontrast eşleşme muazzamdır.
Soğuk tabaklarda: Ceviz, kurutulmuş domates, zeytinyağı gezdirilmiş roka.
Şavak Tulum Peynirini Alırken Nelere Bakmalı?
Kaynak ve üretici şeffaflığı: Sütün kökeni, tuz oranı, olgunlaştırma süresi.
Doku ve koku: Aşırı amonyak veya ağır ekşimsi koku olmamalı; homojen, temiz bir kırılma beklenir.
Ambalaj ve saklama: Kuru tip tulum serin ve ışık görmeyen ortamda dayanıklıdır; yine de açıldıktan sonra hava ile teması azaltılmalı, peynir kâğıdı ya da yağlı kâğıt + kapalı kap idealdir.
Çeloğlu Yaklaşımı: Gelenekten Güvene
Çeloğlu, Şavak geleneğini onurlandıran tedarik yaklaşımıyla; süt kalitesi, hijyen standardı ve olgunlaştırma disiplinini merkeze alır.
Seçici tedarik: Yüksek rakım yaylaların sütünü tercih eden üreticilerle çalışma.
Lezzet istikrarı: Seri bazlı tadım ve tuz dengesi kontrolü; kuru tip dokunun korunması.
Şeffaf etiketleme: Parti/olgunlaştırma bilgileri ve saklama önerileriyle net iletişim.
Sofranızda “güçlü, yayla karakterli” bir peynir arıyorsanız, Çeloğlu Şavak Tulum Peyniri lezzet, doku ve tutarlılık üçlüsünü bir arada sunar.
Servis Önerileri (Hızlı Tarifler)
Bal & Tulum Eşleşmesi: İnce dilim Şavak tulumu + birkaç damla çiçek balı + ceviz.
Kavrulmuş Biberli Meze: Küp doğranmış tulum + köz biber + zeytinyağı + kekik.
Fırın Patates Üzeri Tulum: Fırından çıkan iri patates dilimlerine tel tel parçalanmış tulum, yanında roka.
SSS – Kısa Yanıtlar
Şavak tulumu ile “Erzincan tulum” aynı mı?
Şavak, üretici topluluğa ve geleneğe referans verir; “Erzincan tulum peyniri” ise coğrafi işaretli ürün çerçevesidir. Aynı ekosistemin parçalarıdır; üretim yaklaşımında ve olgunlaştırmada ortak noktalar fazladır. Coğrafi İşaret Platformu+1
Kuru tip mi, salamura mı?
Şavak geleneğinde baskın olan kuru tiptir; daha yoğun ve uzun kalıcılı tat verir. Diatek Mobil
AB coğrafi işareti ne sağlar?
Erzincan tulum peynirinin ünü ve standardı AB çapında korunur; taklitlerin önüne geçer, kalite güvencesi sunar. Türk Patent ve Marka Kurumu
